Pozycje baletowe

    Pozycje – balet klasyczny posługuje się w opisie i nauczaniu od wieków niezmiennymi, utrwalonymi i nazwanymi układami ciała, z których w połączeniu z krokami (pas) budowany jest taniec (układ choreograficzny). Jako podstawowe, swoiste baletowe abc, uznaje się pięć pozycji rąk i nóg:

- pozycja I – stopy wykręcone na zewnątrz, ustawione w jednej linii, pięty stykają się, ręce zaokrąglone uniesione lekko z przodu, palce dłoni nie stykają się,

- pozycja II – stopy rozsunięte, ustawione na jednej linii, ramiona rozłożone, zachowana symetria ciała,

- pozycja III – jedna stopa ustawiona przed drugą, pięta ustawiona w połowie długości drugiej stopy, stopy ciasno do siebie przylegają, jedna ręka odwiedziona w bok, druga jak w poz. I,

- pozycja IV – jedna noga wysunięta do przodu, stopy odsunięte, obie wykręcone, jedna ręka odwiedziona w bok, druga, uniesiona w górę tworzy łuk,

- pozycja V – stopy ustawione równo jedna przed drugą, ciasno przylegające, nogi skrzyżowane, obie ręce uniesione do góry tworzą zaokrąglone linie.

Czym są takie określenia jak: Plié / Chaînes / À la seconde

• Passé – droga nogi pracującej podczas wykonywania pas (przejściu z jednej pozycji w drugą). Noga może przechodzić na poziomie sur le cou-de-pied, na poziomie kolana oraz na poziomie I pozycji (par terre).

• Pirouette – dawniej termin oznaczający rodzaj obrotu w tańcu, obecnie używany tylko w stosunku do tańca żeńskiego. W tańcu męskim wszystkie rodzaje obrotów noszą nazwę tours.

• Pique – pozycja tańca baletowego, kiedy balerina staje na końcach palców bez uprzedniego zginania kolan.

• Plié – francuskie określenie dla pracy nóg, stosowane w tańcu klasycznym, które można przetłumaczyć na język polski jako przysiad. Wykonuje się je w pięciu pozycjach tańca klasycznego, między innymi jako jedno z ćwiczeń baletowych, wykonywanych przy drążku (barre). Plié jest nieodłącznym elementem każdego klasycznego pas. Nadaje tańcowi charakterystyczną miękkość i plastykę.

• Pointe – pozycja tańca baletowego polegająca na staniu na czubkach palców.
• Relevé – podniesienie się tancerza (tancerki) na pół palce lub palce, może także oznaczać podniesienie wyprostowanej nogi na wysokość 90° w różnych kierunkach.
• Renversé – silne i wyraziste przegięcie tułowia w pozie przechodzące w pas de bourrée en tournant, które kończy się wyprostowaniem tułowia. Istnieją rozmaite rodzaje r. – wykonywane en dehors, en dedans, na palcach, pół palcach, ze skokiem, w obrocie i z plié.
• Fouetté – termin oznaczający rząd tanecznych pas przypominających obracającego się bąka. F. na 45° to wirtuozerskie obroty na palcach, w czasie obrotu pracująca noga “zamachuje się” za łydkę nogi oporowej, zgina w kolanie, jej nosek z tyłu przenosi się do przodu, potem noga silnie wyprostowuje się z równoczesnym opuszczeniem nogi oporowej w demi-plié (pół ugięcie). F. stanowi najczęściej kulminację w różnych formach tańca klasycznego, zwykle w pas de deux np. w Jeziorze łabędzim, Don Kichocie. Inne formy f. są komplikowane przez zmianą tempa obrotów, podniesieniem nogi na 90, itp.
• Balanse – ruch, w którym przy przestępowaniu z nogi na nogę występuje demi plie (przysiad na dwóch lub jednej nodze, ugięcie kolan bez odrywania pięt od podłogi) i podnoszenie się na pół palce, wprowadzane skłonami tułowia, co daje wrażenie miarowego kołysania.
• À la seconde – termin określający kierunek do boku (dosłownie z francuskiego "w drugą pozycję").
• Adagio (fr.adage, it.adagio)

ćwiczenie: taneczna fraza składająca się z póz, pochyleń, różnego rodzaju podnoszeń nóg, wolnych obrotów i pracy rąk; pozwala wypracować koordynację i równowagę ciała,

spektakl: taniec dwojga solistów, wolny początek pas de deux, po którym następują dwie partie solowe i partia finałowa.

• Allegro – część lekcji tańca składająca się ze skoków, taniec z dużą liczbą skoków i techniki palcowej (na pointach) – większość entrées, wariacji, również cody i ansamble.
• Allongé – poza w tańcu klasycznym (rodzaj arabeski), układ rąk – wydłużony, w odróżnieniu od arrondi (zaokrąglonego), ruch polegający na wyprostowaniu zamkniętej pozy rąk.
• Aplomb – utrzymanie równowagi. Określenie opisujące poprawną koordynację ciała w tańcu, która jest podstawą jego sprawnego wykonania.
• Arabesque – arabeska, poza w tańcu (inspirowana motywami orientalnymi). Ciało postawione na jednej nodze, druga wyprostowana, uniesiona z tyłu. Dla uzyskania poprawności należy zachować równowagę. W pozie tej wykonuje się również tendu, obroty i skoki. Wyróżnia się cztery pozycje arabesque, uzależnione od położenia rąk.
• Arrondi – oznaczenie zaokrąglonej pozy rąk (od ramienia do palców) w odróżnieniu od allongé.
• Assemblé – dosłownie znaczy zbierać. Jest to skok. Rozpoczyna się go w piątej pozycji, w plié. Jednocześnie jedna noga wyrzucana jest w powietrze, a na drugiej wykonuje się wyskok. Następnie nogi łączy się w powietrzu razem i kończy skok również w piątej pozycji. Wykonuje się go w każdym kierunku, w miejscu jak i z przesunięciem. Jest również grand assemblé, wykonywane wysoko, z obrotem.
• Attitude – poza w tańcu. Ciało postawione na jednej nodze, druga zgięta z tyłu lub przodu, wykręcona, uniesiona. W pozie tej wykonuje się również obroty i skoki. Rozróżnia się pozę attitude croisée i attitude affacée.
Attitude w odróżnieniu od arabesque można wykonywać w dwie strony:

• do tyłu, najczęściej wykonywane i to od niego wzięło się przednie attitude
• do przodu, ta poza jest bardzo trudna do wykonania, ponieważ aby ją prawidłowo wykonać należy mieć bardzo mocno wykręconą nogę, która jest wysoko
• Cabriole – skok w tańcu, składający się z trzech faz: wyskoku z jednej nogi, uderzenia nią w drugą nogę znajdującą się w powietrzu, oraz lądowania na tej samej nodze. Wykonuje się go w różnych kierunkach na 45° lub 90°, z różną liczbą uderzeń (pojedynczy, podwójny, potrójny). Termin zaczerpnięty z terminologii jeździeckiej, nazwa cabriole oznaczała skok konia z silnym wyrzuceniem nóg. Uchodzi za jedną z najtrudniejszych form skoku. Jedna noga zostaje wyrzucona w górę (w przód lub tył – w pozie arabesque), druga “dogania” ją w powietrzu i uderza łydką o łydkę nogi wyrzuconej, tułów zostaje mocno odchylony w kierunku przeciwnym do kierunku wyrzucenia nóg. Podczas wykonywania cabriole powstaje złudzenie zatrzymania tancerza w powietrzu w pozie niemal poziomej. Mężczyźni wykonują cabriole z dwoma uderzeniami, wybitnie uzdolnieni, silni mistrzowie – z większą liczbą uderzeń.
• Chaînes – ciąg obrotów na palcach lub pół palcach dwóch nogach, podczas których lewa noga kończąc obrót staje na miejscu prawej. Nogi powinny być trzymane jak najbliżej siebie, nie “rozjeżdżanie się” podczas c. jest koniecznym warunkiem dobrego wykonania. Rozpędu do wykonania tours c. nabiera się wyrzucając jedną rękę w przód, później obie ręce trzyma się blisko tułowia złączone. Agrypina Waganowa porównuje c. do pędzącego łańcucha małych kółek kreślonego najczęściej po przekątnej sceny. C. bywa często elementem kończącym wariację np. po rzędzie piruetów lub jetés, oraz elementem łączącym te ewolucje w trakcje wariacji.
• Changements de pieds – z franc. dosłowne: zamiana stóp. Jest to grupa skoków, podczas których w powietrzu następuje zamiana nóg – jeśli przy początkowym plié (ugięciu kolan przed wyskokiem) prawa noga była w przodzie, przy lądowaniu w przodzie będzie noga lewa. Bardziej skomplikowane rodzaje ch. de p. zakładają wielokrotna zamianę (skrzyżowanie) nóg w powietrzu. Do ch. de p. należą m.in. echappes i entrechats.
• Chassé – skok, przy wykonaniu którego jedna noga jakby “dogania” drugą, łączy się z nią w V pozycji w najwyższym punkcie skoku. Może być samodzielnym ruchem lub być wykonywane jako pas łączące między wielkimi skokami, w tańcu baletowym pas ch. wykonuje się z minimalnym “parterowym” skokiem lub bez skoku ze ślizgiem po podłodze.
• Coda – końcowa część różnych form tanecznych przede wszystkim o charakterze popisowym następująca po wariacjach, finał aktu z udziałem wszystkich występujących postaci, corps de ballet, najczęściej wspólny taniec.
• Corps de ballet – z franc. dosłownie: ciało baletowe. C. de b. to inaczej zespół tancerek i tancerzy, którzy wykonują zwykle tańce zespołowe w dużych grup. Żeńskie i męskie c. de b. to niezastąpione piękne tło dla solistów, a także zbiorowy bohater dużych widowisk baletowych. W baletach klasycznych c. de. b. występuje zwykle jako zespół zunifikowanych, jednakowych postaci, które wyobrażają jakąś zbiorowość, a głównym elementem, którym oddziałuje na widza jest jednolitość i perfekcja tego samego ruchu wykonywanego w jednym czasie. W zespołach baletowych z reguły liczniejsze bywa żeńskie c. de b., ponieważ w klasycznych spektaklach baletowych to ono ma więcej do tańczenia, jest też częściej wykorzystywane jako tańcząca “masa” np. łabędzie, wilidy, duchy, śnieżynki itp.
• Coupé – maleńki, pośredni ruch służący jako przygotowanie do rozpoczęcia innego pas, np. przejście z nogi na nogę z plié przez sur le cou-de-pied.
• Coupe jeté – w tańcu baletowym podskoki z obrotem z jednej nogi na drugą wykonywane dookoła sceny
• Couru – pas couru – pomocniczy ruch, taneczny bieg, wykorzystywany dla połączenia części tańca, np. rozbieg przed skokiem.
• Croisé – jedna z głównych póz tańca klasycznego, w której linie krzyżują się. Powstaje przez obrócenie korpusu na 1/8 okręgu z V pozycji en face (frontalnie w stosunku do widowni) w kierunku en dedans.

Moje inspiracje

Paulina Bester   

Art Dance Complex

Trochę o tańcu współczesnym...

Taniec współczesny – taniec oparty na idei baletu, pozbawiony jednak jego sztywnych zasad, w szczególności kładzie nacisk na pokazanie emocji tancerza, który tańcząc układ, stara się opowiedzieć odbiorcy pewną historię poprzez ruchy charakterystyczne dla rodzaju tej opowieści. Taniec współczesny jest bardzo luźną formą tańca, to znaczy, że nie ma ograniczeń tak, jak w balecie, co do ustawienia ciała – tutaj tancerz ma ogromną dowolność w kreowaniu ruchu, wykorzystywany jest tu ciężar ciała, grawitacja, oddech, swingi itp. W latach 70. XX wieku za sprawą Piny Bausch powstał teatr tańca, opierający się o technikę tańca współczesnego.

Historia

Taniec współczesny powstał na przełomie XIX i XX wieku jako odłam baletu, w którym jednak zabrakło sztywnych reguł tańca klasycznego. Jego korzenie sięgają Europy, a od ok. 1930 roku opanował także Stany Zjednoczone. Wczesny taniec współczesny był miniaturką solowych bardzo skompresowanych efektów – było to całkowitym przeciwieństwem XIX-wiecznych koncertów baletowych.

O tańcu

Taniec współczesny jest mieszaniną wielu tańców jak na przykład: taniec nowoczesny, taniec jazzowy a nawet niektóre z tańców towarzyskich. W choreografii mogą mieć także miejsce elementy akrobatyki. Jednak głównym źródłem tego tańca jest taniec klasyczny, znany jako balet. Podstawowe elementy baletu (np. plié, grand plié, pique, fouetté) mają szerokie zastosowanie w tańcu współczesnym i są nieodłącznymi elementami każdego układu. Jednak pomimo tak bliskiej więzi, taniec współczesny powstał jako całkowicie inny taniec, różniący się od baletu przede wszystkim tym, iż mniej ważna jest technika i triki, w przeciwieństwie do uczuć i emocji tancerza. Dlatego znakomity tancerz powinien być uzdolniony aktorsko – i z tą myślą powstał Teatr Tańca Współczesnego.